لزوم داشتن راهبرد فرهنگی در مسئله ی سربازی

محمد قمی: می گویند که ساختار اداری ما مشکل دارد؛ می گویند که در بعضی جا ها به بن بست می خوریم؛ می گویند که باید نظارت ها را تشدید کنیم؛ می گویند که فلان قانون را باید اصلاح کنیم، الحاقیه بزنیم، چه کنیم و چه نکنیم...

بحث رابطه ی حکومت با مردم یکی از بحث های اصلی و اساسی مطرح بین سیاست دانان و سیاست مداران است. نظام اداری و مکانیزم موجود در کشور ما، در واقع ارثیه ای است که از دوران شاهنشاهی به جا مانده است؛ این مسئله، با مبحث علوم انسانی غربی، در متضاد بودن با تمدن اسلامی شیعی متفق است.

امروزه، به دلیل این که هنوز تفکر و فرهنگ "چوب و تَرکه" در بین مسئولین وجود دارد، ما شاهد افزایش روز به روز استفاده از ابزار های سلبی برای رفع مشکلات و نقایص هستیم و شاید به دلیل همین، هنوز هم در بحث رابطه ی مردم و حکومت (از لحاظ جامعه شناسی)، چیزی شبیه مقداری از "عدم اعتماد و دو گانگی" وجود دارد.

اما انگیزه ی نوشتن این نوشتار، مسئله ی سربازی اجباری است. شاید بزرگ ترین و مهم ترین دلیل (و بهتر بنویسیم: بهانه) کسانی که سلحشورانه! بر ادامه ی اجباری بودن سربازی تاکید می کنند و به خاطرش بر این و آن فشار می آورند، این باشد که روند سربازی اجباری باعث آدم شدن! - و یا اگر بخواهیم عبارت اتو کشیده اش را به کار ببریم: "اصلاح رفتار"- می شود. در این رابطه، باید گفت:

1- مگر چه قدر از مشمولین جامعه دچار رفتار نا مطلوب هستند که یک قانونی که گیریم برای اصلاح رفتار اجرا می شود، برای همه ی مشمولین در نظر گرفته می شود؟!

2- معمولا در شیوه ی تربیت اسلامی، آن چه که از بزرگان و معصومین (علیهم السلام) در رابطه با نوع رفتار حاکم با جامعه به ما رسیده است، شیوه های فرهنگی از قبیل گفت و گو، سخنرانی، تبلیغ، نوشتار، پند و نصیحت، استفاده از شعر و سایر کار هایی که موجب تقویت عناصر فرهنگی جامعه ی هدف می شود، همیشه مقدم بر ابزار های سلبی و زور و فشار است و مباحثی همچون مجازات و نفی بلد (تبعید) و تعزیر همیشه در رابطه با "معدود" کسانی است که مرتکب گناهان کبیره و اعمالی که بر ضد اجتماع شده اند، می باشند.

3- بر اساس تحقیقات معتبر انجام شده (مانند تحقیق مرکز پژوهش های مجلس) و آن چه که در "زیر پوست جامعه" دیده می شود، روند سربازی اجباری – در دید کلی - عوض این که باعث "اصلاح رفتار" شود، باعث انواع نا هنجاری های فردی و اجتماعی – از جمله ایجاد انواع عقده های روانی و غیره – شده و می شود... نتایج نهایی آثار روند دومینوی سربازی اجباری را باید در لا به لای پرونده ها و محکومیت های کیفری جست و جو کرد... وقتی ما با سد بزرگی مانند سربازی اجباری، جوانان را در سن بیداری غریزه ی جنسی روبرو می کنیم، دیگر نباید از مسایلی مانند "لواط و زنا" زیاد تعجب کنیم! خصوصا این که امروزه، شرایط ازدواج برای بسیاری از افراد (چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ مسایل دیگر) بسیار سخت شده است و ما نباید انتظار داشته باشیم که از یک طرف، انواع بهانه ها و محدودیت ها را ایجاد کنیم و از طرف دیگر، آن ها با قسم و آیه و حدیث و روایاتمان، انگیزه ی ازدواج در سنین پایین داشته باشند و ازدیاد نسل را در دستور کار خود قرار دهند. درست نیست که از یک طرف این گونه مسایل را به وجود آوریم، اما از آن طرف وقتی که نا هنجاری ها را می بینیم بگوییم: "ان شاء الله که گربه است!"... هم چنین نباید به امثال برخی تسهیلاتی که مسئولین، برای مشمولین متاهل لطف! می کنند دل خوش کرد و وقعی نهاد؛ زیرا امثال این ها در واقع "مُسکّن" هایی هستند که خیلی زود اثر نصفه و نیمه شان از بین می رود و تا اصل  سربازی اجباری هست، نا هنجاری های یاد شده هم هست.

با این اوصاف به نظر می رسد که وقتی خبرنگاران در نشست خبری با مسئولین مربوط سربازی اجباری، در قبال ادامه ی روند فعلی، با لبخند ها و نگاه های معنی دار آن ها روبرو می شوند، باید واکنش مناسبی داشته باشند تا مسئولین مذکور به لبخند ها و نگاه های معنی دارشان ادامه ندهند...

اما برگردیم به بحث ابتدایی این نوشتار.  به دلیل همان "ارثیه ی مذکور"، راهبرد کلی حکومت بر مدار استفاده از ابزار سلبی است. معمولا مسئولین، داد و فریاد "فرهنگ و کار فرهنگی" را سر می دهند ولی در عمل، مسئولین چند دسته اند:

- یا درک درست و دقیقی از فرهنگ ندارند

- یا از فرهنگ، فقط بیلان کاری و بروشور و کار های سطحی را می دانند

- یا کار فرهنگی مقطعی را انجام می دهند

- یا از فرهنگ، استفاده ی سیاسی می کنند

- یا واقعا به فرهنگ، هم اعتقاد دارند و هم خوب درکش می کنند ولی در عمل و هم اکنون، قدرت تبدیل کردن فرهنگ به راهبرد اساسی را ندارند.

به جرأت می توان گفت که متاسفانه هنوز شیوه ی سلبی رضا خان (که مؤسس قانون سربازی اجباری در ایران است و خداوند بر دَرَکات جهنمش بیافزاید!)، راهبرد اصلیمان است برای دست یابی به جامعه ی آرمان شهر اسلامی! در حالی که اسلام، با فرهنگ و کار فرهنگی شروع شد و راه برد اصلی معصومین (علیهم السلام) برای دست یابی به اهداف الهیشان در بحث حکومت، فرهنگ بوده است و راهبرد یک میلیتاریستی مانند رضا میر پنج برای اهداف غیر الهی ضد فرهنگی اش، ابزار سلبی بوده است... . این را باید به خاطر بسپاریم که ساختن تمدن اسلامی شیعی با این که استفاده از ابزار سلبی را راهبرد اصلیمان قرار دهیم، به هیچ وجهی سازگار نیست؛ چه این که تمدن، "نمود عینی فرهنگ" است... .

گفتنی است که این نوشتار، در صدد تبیین لزوم جایگزینی فرهنگ به جای ابزار های سلبی در راهبرد اساسی است و این که سربازی اجباری با عقل و شرع و حقوق اساسی مغایرت دارد، به قوت خود باقی است و نیازمند نوشتار های جداگانه است.

در حمله به قانون سربازی در ایران

        

محمد قمی: اخیرا در یکی از سایت های خبری، مطلبی در دفاع از سربازی اجباری منتشر شده است که بنده دیدم که بد نیست چند مورد را تذکر بدهم:

1- متن اصل 151 قانون اساسی این است: به‏ حکم‏ آیه‏ کریمه‏ "و اعدوا لهم‏ مااستطعتم‏ من‏ قوه‏ و من‏ رباط الخیل‏ ترهبون‏ به‏ عدوالله‏ و عدوکم‏ و آخرین‏ من‏ دونهم‏ لا تعلمونهم‏ الله‏ یعلمهم‏" دولت‏ موظف‏ است‏ برای‏ همه‏ افراد کشور برنامه‏ و امکانات‏ آموزش‏ نظامی‏ را بر طبق‏ موازین‏ اسلامی‏ فراهم‏ نماید، به‏ طوری‏ که‏ همه‏ افراد همواره‏ توانایی‏ دفاع‏ مسلحانه‏ از کشور و نظام‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ را داشته‏ باشند، ولی‏ داشتن‏ اسلحه‏ باید با اجازه‏ مقامات‏ رسمی‏ باشد. :

1-1 این اصل صرفا نظر به "آموزش نظامی بر طبق موازین اسلامی" دارد و نه تامین نیروی انسانی رایگان برای دستگاه ها از جمله دستگاه های نظامی و انتظامی.

1-2 در این اصل، قید "بر طبق موازین اسلامی" موجود است؛ یک سوال: آیا قاعده ی " لاضرر و لا ضرار فی الاسلام" یک میزان اسلامی نیست؟ در حالی که بر اساس تحقیقات انجام شده (از جمله تحقیقات مرکز پژوهش های مجلس)، نظام اجباری هم موجب ضرر فردی است و هم اجتماعی؛ بدیهی است که اجتماع از افراد آن تشکیل می شود.

1-3 بر اساس همین یک قاعده ی لاضرر، می توان نتیجه گرفت که نباید حقوق اساسی افراد را نا دیده گرفت؛ از جمله ی حقوق اساسی، حق انتخاب سرنوشت است؛ توضیح این که: خداوند انسان را آزاد آفریده و او این حق را داده است که انسان، مسیر زندگی خودش را تعیین کند و نظام اجباری در واقع، کج کننده و منحرف کننده ی اجباری مسیر طبیعی انسان است.

1-4 بر اساس اصل نهم قانون اساسی که می گوید: « در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ آزادی‏ و استقلال‏ و وحدت‏ و تمامیت‏ اراضی‏کشور از یکدیگر تفکیک‏ ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه‏ دولت‏ و آحاد ملت‏ است‏. هیچ ‏فرد یا گروه‏ یا مقامی‏ حق‏ ندارد به‏ نام‏ استفاده‏ از آزادی‏، به‏ استقلال‏ سیاسی‏، فرهنگی‏، اقتصادی‏، نظامی‏ و تمامیت‏ ارضی‏ ایران‏ کمترین‏ خدشه‏ ای‏ وارد کند و هیچ‏ مقامی‏ حق‏ ندارد به‏ نام‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی‏ کشور، آزادی های‏ مشروع‏ را، هر چند با وضع قوانین‏ و مقررات‏، سلب‏ کند» هیچ شخصیت حقیقی و یا حقوقی حق زیر پا گذاشتن حقوق دیگران را ندارد؛ و وقتی که سربازی، اجباری باشد، در واقع حقوق اساسی او را نا دیده گرفته ایم و در پی این، آزادی های مشروع او را محدود و سلب کرده ایم.

 

2- در مقاله ی مذکور، تلویحا ضد شرعی و ظالمانه بودن نظام اجباری، زیر سوال رفته است:

2-1 اگر نظام اجباری، بر طبق شرع است پس چرا امثال آیت الله نور الله اصفهانی (یکی از علمای برجسته ی دوره ی مشروطه) بر ضد آن قیام کردند و سر انجام هم با توطئه ی حکومت وقت به شهادت رسیدند. اعضای حوزه ی علمیه ی تهران آن موقع در طی نامه ای مرقوم کرده بودند: «تمام آقایان حجج اسلام و حصون ایمان دامت برکاتهم از امورات شخصیه و مشاغل نوعیه خود دست برداشته‌اند و متفقا به کلمه واحده در مقام… جلوگیری از هر قبیل قوانینی که به خلاف قوانین مقدسه اسلام وضع شود قیام و اقدام دارند، بالاخص در قضیه نظام اجباری که فوق العاده از تحمل خارج و طاقت فرساست. امید است که به همم عالیه آن ذوات مقدسه ( ائمه ی اطهار ) و جدیت کامله و پافشاری، رفع و دفع این قانون جابرانه و خانمان ویران‌کن شود.» (کتاب‌ اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی، موسی نجفی، صفحات ۲۶۸-۲۴۲)

2-2 اگر شرعی است، پس چرا این همه موجب ضرر و زیان غیر قابل اغماض می شود؟ قاعده ی لاضرر فراموش نشود...

2-3 اگر شرعی و عادلانه است، پس چرا مخالف عقل است؟ (عقل تقویت شده به وسیله ی وحی و احکام شرعی)

2-4 اگر مشروع و عادلانه است، پس چرا حقوق اساسی را نقض می کند؟

2-5 پس چرا با چندین اصل از قانون اساسی نا سازگار است؟ (مراجعه کنید به مقاله ی "یادگار رضا میر پنج را بفرستید پیش خودش")

 

3- در مقاله ی مذکور، سخن از بهانه ی نبود بودجه و امکانات لازم برای اختیاری کردن نظام سربازی، آورده شده است:

3-1 مقاله ی مذکور در رد سربازی حرفه ای نوشته شده است؛ در حالی که اگر الگوی  سربازی داوطلبی- بسیجی چابک ( داوطلبانه در عین این که عضو نیروی مقاومت بسیج باشیم، سرباز شغلی هم باشیم) که از طرف مرکز پژوهش های مجلس پیشنهاد و روی آن تاکید شده است، اجرا شود، هم نقایص سربازی حرفه ای را نخواهد داشت و هم فوایدی چون تقویت بنیه ی بسیج و استفاده از ظرفیت بسیج را خواهد داشت.

3-2 هر چه قدر که در بخش پیش گیری سرمایه گذاری کنیم، در واقع خرجی نکرده ایم و بلکه سود کرده ایم...

 

4- همان طور که مشخص است، بحث و دعوا بر سر تعداد ماه های سربازی نیست، بلکه نباید به کمتر از حذف نظام اجباری راضی بود... (مراجعه شود به مقاله ی "راه حل مشکل سربازی کوتاه کردن مدت زمان آن نیست").

 

5- در پایان مقاله آورده شده است: «جوانان نیز باید بپذیرند خدمت به کشور حتی اگر برای آن ها هزینه بر هم باشد در مجموع به نفع این کشور خواهد بود؛ به طور حتم هیچ یک از مسئولان کشوری و لشگری عداوتی با جوانان ندارند و با توجه به جمیع جهات و نه تنها یک بعد قضیه، تصمیم می گیرند. قانون نظام وظیفه فعلی اگر چه نیاز به اصلاحاتی دارد اما تغییرات اساسی در این مقطع زمانی به سود کشور نخواهد بود»:

5-1 چگونه است که نظام اجباری هم به ضرر افراد جامعه و برای آن ها هزینه بر باشد (چه مشمولین و چه غیر آن ها) و هم این که نفع کشور باشد؟! وقتی که می گوییم "ایران"، منظورمان در و دیوار نیست، منظورمان جامعه و تمدنی است که از ندانم کاری های عده ای بی لیاقت ضربه دیده است...

5-2 مسئولان کشوری و لشکری عداوت شخصی با افراد جامعه ندارند؛ بلکه مسئولان کشوری و لشکری مرتبط با بحث سربازی، بدون در نظر گرفتن جمیع جهات و این که تنها یک بعد قضیه (تامین نیروی بیگاری و مفت) را در نظر بگیرند، تصمیم به چنین عمل ننگینی گرفته اند (چه بدانند و چه ندانند)!

5-3  قانون نظام وظیفه ی فعلی، اگر چه نیاز به اصلاحات بنیادین دارد، اما تغییرات جزیی و بی فایده و خنثی و پلیس پسند و نظامی پسند، در این مقطع زمانی به هیچ وجهی به سود کشور نخواهد بود؛ چون همان طور که قبلا اشاره شد، اجتماع متشکل از افراد آن است...

جناب صدرالسادات! می دانید سربازی اجباری یعنی چه؟

                          

محمد قمی: "صدرالسادات ضمن ابراز امیدواری از این که مجموعه این قوانین بتواند در جهت تثبیت و نمایش قدرت نیروهای مسلح و و انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران مؤثر واقع شود، موضوع سربازی را به عنوان یک واقعیت پیش روی جوانان توصیف کرد که برای بازسازی شخصیت آنها، افزایش تجربه ، نظم پذیری و تقویت روحیه آنها برای خدمت به جامعه موثر باشد". این پاراگراف، پاراگراف آخر یک خبر از قول مسئول سازمان وظیفه ی عمومی بود. در خبر مذکور، افرادی که دارای سه جرم نا بخشودنی زیر باشند، به طرز محترمانه ای به قول قرآن استخفاف شده اند:

1- داشتن سن هجده تا پنجاه سالگی.

2- پسر بودن

3- نداشتن شرایط معافیت دایم.

در قرآن کریم در سوره زخرف آیه ۵۴ آمده است:

"فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ، إِنَّهُمْ کَانُوا قَوْمًا فَاسِقِینَ "

پس (فرعون) قومش را ذلیل و خوار کرد پس فرمان برداری اش کردند؛ به درستیشان که قومی خارج از راه حق و صلاح بودند.
حالا داستان سربازی در کشور ما هم، این چنین است! یک زمانی، میر پنج قلدر فرعون صفت، سربازی اجباری را که ناقض حقوق اساسی انسانی و شرعی است بر این مملکت تحمیل کرد و حالا صدر السادات با پر رویی تمام و در عین حال با آرامش کامل! می گوید که سربازی اجباری " یک واقعیت پیش روی جوانان " است! و این یعنی " آش کشک خالته، بخوری پاته نخوری پاته."!

ممکن است که گفته شود که چه ربطی به پلیس دارد و پلیس فقط مجری قانون است که باید بگوییم که موقع تصویب قانون سربازی در مجلس و راه رو های آن، پلیس فقط مجری نیست!! پمپاژ کننده ی فشار و زور هم هست!
باید از مسئولین مربوط جمهوری اسلامی پرسید که از سربازی اجباری که یادگار رضا قلدر است دنبال چه هستید؟!

- به دنبال تامین امنیت کشور هستید؟ ظاهرا بهانه ی عوام فریبانه ی خوبی است ولی اول این که در قرن بیست و یکم هستیم و نه نوزدهم که تامین امنیت بر مدار تامین نیروی انسانی بچرخد و امروزه جنگ ها مکانیزه شده اند... و دوم این که تامین امنیت کشور با اجرای طرح پیشنهادی مرکز پژوهش های مجلس (مرداد 92) مبنی بر سربازی بسیجی چابک " بسیار بهتر " تامین خواهد شد و سوم این که با عوارض منفی ثابت شده ای که سربازی اجباری بر جامعه می گذارد، اتفاقا امنیت کشور به خطر می افتد! چون افراد جامعه از درون دچار مشکل و پوکی می شوند...

- به دنبال به قول خودتان " بازسازی شخصیت جوانان " هستید؟ اول این که ثابت شده که سربازی اجباری، اثرات نا مطلوبی بر فرد و جامعه دارد که بسیار بیشتر از اثراتی است که حضرات قایل به مثبت بودن آن اثرات هستند و دوم این که گیریم که چند جوان معدودی که دچار تربیت نا مطلوب اجتماعی اند در اثر رفتن به سربازی اجباری و حالت چکشی و زوری آن تا حدودی به صراط مستقیم! (اگر قایل به این باشیم که سربازی اجباری صراط مستقیم!!! است!) هدایت شوند، پس تکلیف خیل عظیم آن هایی که مانند جوانان فرهیخته و عالم و مهذب و... که این گونه نیستند و اتفاقا سربازی اجباری برایشان حکم سم و مرگ شخصیت و زندگی و سرنوشت و اتلاف عمر و انرژی را دارد، چیست؟ مگر چه قدر در کشور، جوان لا ابالی و انگل جامعه وجود دارد؟! ما لکم کیف تحکمون؟! اتفاقا اگر حالت اجباری برداشته شود خواهید دید که چه قدر آمار جرم های کیفری و ضد اخلاقی کم خواهد شد و چه قدر رغبت جوانان به ازدواج زیاد خواهد شد... مسئولین باید کاری بکنند که جوانان بهانه ای برای ازدواج کردن نداشته باشند، نه این که کاری بکنند که آن ها حتی جرات فکر کردن به ازدواج را نداشته باشند...

- به دنبال آمادگی دفاعی هستید؟ آموزش آمادگی دفاعی قاعدتا نباید بیشتر از چند روز و نهایتا چند جلسه در چند هفته طول بکشد. پس ۲۴ ماه چه قاعده ای است؟!

- به دنبال تامین نیروی انسانی و منافع سازمانی و نیروی تو سری خور بی دردسر بیگاری کش هستید؟ صد البته!! و به خاطر همین است که لهله می زنید که حالت اجباری حذف نشود و هم چنان روح جهنمی رضا میر پنج و توله اش در قبر به سر تا پای جمهوری اسلامی نیش خند بزند!

راه حل مشکل سربازی کوتاه کردن مدت زمان آن نیست...

                

محمد قمی: زیاد نمی خواهم مزاحمتان بشوم. بهانه ی این نوشته ی بنده، اشاره ی مهم و بسیار شنیدنی رهبری در جریان دیدار با دانشجویان در تاریخ 01/05/93 است. رهبری در رابطه با سخن یکی از دانشجویان - که از شیوه ی کنونی سربازی و رابطه ی آن با ازدواج گله کرده بود – فرمودند: « ازدواج جوانان، موضوع مهمی است که بی تفاوتی نسبت به آن در جامعه، ممکن است تبعات ناخوشایندی را در آینده، به همراه داشته باشد. راه حل مشکل سربازی برای ازدواج جوانان، کوتاه کردن مدت زمان آن نیست و باید شیوه های دیگری به کار گرفته شود اما مهمتر از آن، انگیزه برای ازدواج در میان جوانان است، که نباید کاهش یابد».(1) نگارنده معتقد است که این اشاره در واقع اشاره به یکی از دلایل محکم حذف نظام اجباری سربازی و جایگزین کردنش با نظام داوطلبی است؛ مخصوصا این بخش از سخن ایشان: « راه حل مشکل سربازی برای ازدواج جوانان، کوتاه کردن مدت زمان آن نیست و باید شیوه های دیگری به کار گرفته شود»...

بنده در طی مقاله ای با عنوان "یادگار رضا میر پنج را بفرستید پیش خودش!"، با اشاره به چندین اصل قانون اساسی و همچنین بند دوم سیاست های کلی جمعیت که به تصویب مقام رهبری رسیده است(2)، دلایل حذف حالت اجباری خدمت سربازی را تشریح کرده بودم که اتفاقا یکی از محور های اصلی این مقاله، تأکید بر مساله ی ازدواج و تبعات ناگوار نظام اجباری بر این مهم بود. این حقیر، در مقاله ی مذکور با اشاره به تحقیقی که مرکز پژوهش های مجلس(3) ( که در مرداد سال 92 منتشر شد ) نوشته بودم که بر اساس این تحقیق، هر چه زود تر باید نظام اجباری حذف و نظام داوطلبی باید جایگزین گردد. مرکز پژوهش ها، در آن تحقیق خود چند سبک جایگزین سربازی اجباری را معرفی کرده بود و در آخر، بر الگوی سربازی داوطلبی – بسیجی چابک ( داوطلبانه در عین این که عضو نیروی مقاومت بسیج باشیم، سرباز شغلی هم باشیم ) تأکید کرده بود. ولی مشکل این است که اراده ای از سوی مسئولین مربوط – مخصوصا نمایندگان مجلس که خطاب اصلی مقاله ی قبلی با ایشان بود – دیده نمی شود! دلم نمی خواست که بگویم... ولی، - با عرض معذرت از محضر رهبری و خوانندگان گرامی – محل سگ هم برای این گونه اعتراض ها و سخنانی که رایگان نیستند و بر اساس دلایل عقلی و قانونی می باشند، گذاشته نمی شود!

نمی دانم! شاید پلیس و همه ی نهاد هایی که منافع سازمانیشان در گرو نظام اجباری است، باعث ادامه ی این وضع ناهنجار اند... شاید هم نمایندگان مجلس، به اهمیت این موضوع واقف نیستند... شاید هم... . این را باید بدانیم که برخی از مسئولین، بی لیاقتی و بی عرضگی خود را در باره ی تامین امنیت و تامین نیروی انسانی مورد نیاز، از محل به خطر انداختن سرنوشت افراد جامعه جبران می کنند!...

بنده فکر می کنم که باید اوضاع را طوری کرد که افراد جامعه، بهانه ای برای ازدواج نکردن نداشته باشند؛ با این وضعیتی که آقایان با لیاقت! و پویندگان راه رضا میرپنج به وجود آورده اند، نباید از وضعیت آمار جرم و جنایت اخلاقی و محکومیت های کیفری تعجب کرد! چون بر اساس پژوهش هایی از قبیل همین تحقیق مرکز پژوهش های مجلس از جمله موانع اصلی و اساسی ازدواج نکردن و یا سستی پیمان ازدواج، حالت اجباری سربازی است و نه مدت سربازی؛ هم چنان که رهبری فرمودند: «راه حل مشکل سربازی برای ازدواج جوانان، کوتاه کردن مدت زمان آن نیست...».

 

برای ارایه ی توضیح بیشتر از این حقیر لطفا به مقاله ی «یادگار رضا میر پنج را بفرستید پیش خودش» در: m-q.ir مراجعه کنید.

1- برگرفته از سایت leader.ir .

2- بند دوم: رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد.

3- مراجعه کنید به نشانی: rc.majlis.ir/fa/news/show/853398 .

دانلود فایل تحقیقی مرکز پژوهش های مجلس:
حجم: 353 کیلوبایت

یادگار رضا میرپنج را بفرستید پیش خودش!

                                  

محمد قمی: واقعیت این است که درباره ی مسئله و معضل سربازی، باید واقعیت ها را در نظر گرفت. واقعیت این است که نباید به خاطر بی لیاقتی و خیانت عده ای، سرمایه ی جوان و پر انرژی کشور به هدر رود. هر جامعه ای از افراد تشکیل می شود؛ پس نباید کاری کرد که فرد، دچار حالت غیر عادی شود، زیرا در این صورت، کل جامعه از این فرد تأثیر می گیرد...

نظام سربازی کنونی، یادگار رضا میرپنج قلدر است که متاسفانه تا کنون، حالت اجباری آن مانده و دست نخورده است. میرپنج ملعون برای تشکیل ارتش یک دست، اقدام به متحد کردن مسلحین عشایری کرد. هنگامی که رضا میرپنج لایحه ی سربازی را به مجلس برای تصویب فرستاده بود، علما و عقلای بسیاری به مخالفت با این اقدامی که "از غیر از شخصی مانند رضا قلدر صادر نمی شد"، برخاستند؛ از جمله آیت الله نور الله اصفهانی که به خاطر قیام علیه این اقدام قلدارانه، سرانجام به شهادت رسید. اعضای آن زمان حوزه ی علمیه ی تهران طی نامه ای خطاب به ایشان نوشته بودند: « تمام آقایان حجج اسلام و حصون ایمان دامت برکاتهم از امورات شخصیه و مشاغل نوعیه خود دست برداشته‌اند و متفقا به کلمه واحده در مقام… جلوگیری از هر قبیل قوانینی که به خلاف قوانین مقدسه اسلام وضع شود قیام و اقدام دارند، بالاخص در قضیه نظام اجباری که فوق العاده از تحمل خارج و طاقت فرساست. امید است که به همم عالیه آن ذوات مقدسه ( ائمه ی اطهار ) و جدیت کامله و پافشاری، رفع و دفع این قانون جابرانه و خانمان ویران‌کن شود.» ( کتاب‌ اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی، موسی نجفی، صفحات ۲۶۸-۲۴۲   (

در این نوشتار، بنده با ذکر دلایلی چند، ضرورت حذف "فوری" این روند نا درست و جای گزینی سربازی نا اجباری و داوطلبی را در دو بخش تشریح می کنم. خطاب اصلی و اولی بنده در این مقاله، نمایندگان محترم مجلس است؛ نمایندگان، بر اساس اصل شصت و هفتم قانون اساسی، با تکیه بر شرف انسانی خودشان قسم خورده اند که پاسدار حریم‏ اسلام‏ و نگاهبان‏ دستاوردهای‏ انقلاب‏ اسلامی‏ ملت‏ ایران‏ و مبانی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ باشند، ودیعه‏ای‏ را که‏ ملت‏ به‏ آن ها سپرده‏ به‏ عنوان‏ امینی‏ عادل‏ پاسداری‏ کنند‏ و در انجام‏ وظایف‏ وکالت‏، امانت‏ و تقوی‏ را رعایت‏ نمایند‏ و همواره‏ به‏ استقلال‏ و اعتلای‏ کشور و حفظ حقوق‏ ملت‏ و خدمت‏ به‏ مردم‏ پایبند باشند، از قانون‏ اساسی‏ دفاع‏کنند‏ و در گفته‏ ها و نوشته‏ ها و اظهارنظرها، استقلال‏ کشور و آزادی‏ مردم‏ و
تأمین‏ مصالح‏ آنها را مد نظر داشته‏ باشند؛ و بر اساس اصل هشتاد و چهارم، در برابر تمام ملت مسئول اند...

 

بخش اول: نا هم خوانی و  یا تعارض و تنافی سربازی اجباری با قانون اساسی:

 

اصل‏ دوم: جمهوری اسلامی‏، نظامی‏ است‏ بر پایه‏ ایمان‏ به‏:
1- خدای‏ یکتا ( لااله‏ الاالله‏ ) و اختصاص‏ حاکمیت‏ و تشریع به‏ او و لزوم‏ تسلیم‏ در برابر امر او:

بر اساس این بند، سربازی اجباری، به دلیل این که یک مانع جدی در برای تسلیم بودن در برابر اوامر الهی ( ازدواج، به گناه آلوده نشدن و اساسا بندگی محض خدا ) است باید حذف شود. لا اله الا الله یعنی هیچ پرستیده ای جز الله نیست؛ یکی از عوارض سربازی اجباری این است که فرد را در گردابی از پرستش خدایانی غیر از الله می اندازد؛ هم چنان که چه قبل از شروع سربازی و چه در حین انجام آن، باید هر لحظه، ترس و واهمه داشته باشد که دچار غضب عوامل دارای نفوذ، نشود... البته، بدیهی است که دستورات مطابق شرع و اخلاق اسلامی بالا دستی ها شامل این قاعده نیست.

 

2- وحی‏ الهی‏ و نقش‏ بنیادی‏ آن‏ در بیان‏ قوانین‏:

 

بر اساس این بند، قرآن کریم که دستاورد وحی الهی است، فرمان به پرستش محض الله و عدم معصیت او داده و همچنان که گذشت، سربازی اجباری با این قضیه، از باب مقدمه ی واجب نا سازگار است.

 

6- کرامت‏ و ارزش‏ والای‏ انسان‏ و آزادی‏ توام‏ با مسئولیت‏ او در برابر خدا، که‏ از راه‏ : الف‏ - اجتهاد مستمر فقهای‏ جامع الشرایط بر اساس‏ کتاب‏ و سنت‏ معصومین‏ سلام‏ الله‏ علیهم‏ اجمعین‏، ب‏ - استفاده‏ از علوم‏ و فنون‏ و تجارب‏ پیشرفته‏ بشری‏ و تلاش‏ در پیشبرد آنها، ج‏ - نفی‏ هر گونه‏ ستمگری‏ و ستم‏ کشی‏ وسلطه‏ گری‏ و سلطه‏ پذیری‏، قسط و عدل‏ و استقلال‏ سیاسی‏ و اقتصادی‏ و اجتماعی‏ و فرهنگی‏ و همبستگی‏ ملی‏ را تأمین‏ می‏ کند:

 

بسیار تجربه شده و شنیده شده و اثبات شده است که سربازی اجباری و این روند و نظام کنونی سربازی، هم با کرامت و ارزش والای انسان در تضاد است و هم آزادی مشروع او را محدود و لگد مال می کند؛ کرامت و ارزش والای انسان این نیست که "مسئولین جمهوری اسلامی" دو سال از بهترین سال های عمر او را اجبارا هدر داده، به بهانه ی این که این خدمت، "مقدس" است!! و کشور نیاز دارد... این چه مقدسی است که باعث این همه عوارض نا مطلوب می شود؟! پس چرا معصوم فرمود: لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام؟ مگر این از قواعد پر کاربرد فقهی نیست؟! بر اساس همین بند نیز، باید سربازی اجباری را حذف کرد، چون هم "ستم گری" است و هم "ستم کشی"؛ و با قسط و عدل و استقلال اجتماعی و هم بستگی ملی، نا سازگار است، چون وقتی یک فردی دچار روند کنونی سربازی می شود، بر اساس بسیاری از تحقیقاتی که شده ( از جمله پژوهش های مجلس )، دچار بسیاری از عوارض نا مطلوب دیگر نیز می شود.

اصل‏ سوم: دولت‏ جمهوری اسلامی‏ ایران‏ موظف‏ است‏ برای‏ نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای‏ امور زیر به‏ کار برد:‎‎‎‎‎‎

1- ایجاد محیط مساعد برای‏ رشد فضایل‏ اخلاقی‏ بر اساس‏ ایمان‏ و تقوی‏ و
مبارزه‏ با کلیه‏ مظاهر فساد و تباهی‏:

 

چه گونه می توان با روند کنونی سربازی ( که مانع ازدواج و سیر طبیعی زندگی انسان است ) و چند عامل دیگر که موضوع این نوشتار نیستند، انتظار داشت که دولت، محیط برای رشد فضایل اخلاقی و بر اساس ایمان و تقوی را فراهم کند؟ خود همین روند مذکور در بعضی موارد باعث عوارضی از قبیل مظاهر فساد و تباهی شده است!!

 

4- تقویت‏ روح‏ بررسی‏ و تتبع و ابتکار در تمام‏ زمینه‏ های‏ علمی‏، فنی‏،
فرهنگی‏ و اسلامی‏ از طریق‏ تأسیس‏ مراکز تحقیق‏ و تشویق‏ محققان‏:

 

بر اساس تحقیقات انجام شده، یکی از موانع ادامه ی تحصیل و بی انگیزگی، همین سربازی اجباری است و چه گونه دولت می تواند این موارد را تقویت کند و محققین مشمول سربازی را تشویق کند در حالی که آن ها یکی از مصیبت ها و موانع بزرگ زندگیشان همین سربازی اجباری است؟ آیا باعث بی انگیزگی و یا حد اقل کم انگیزگی نمی شود؟...

 

15- توسعه‏ و تحکیم‏ برادری‏ اسلامی‏ و تعاون‏ عمومی‏ بین‏ همه‏ مردم‏:

 

یکی از عوارض این مانع بزرگ، مشغول شدن ذهن مشمولین و بعد کاهش آستانه ی تحمل و بعد دریده شدن و لگد مال شدن روابط سالم اجتماعی و در مواردی افسردگی و اقدام به بزه کاری ها است...

 

اصل‏ چهارم: ‎‎‎‎‎ کلیه‏ قوانین‏ و مقررات‏ مدنی‏، جزایی‏، مالی‏، اقتصادی‏، اداری‏، فرهنگی‏، نظامی‏، سیاسی‏ و غیر اینها باید بر اساس‏ موازین‏ اسلامی‏ باشد. این‏ اصل‏ بر اطلاق‏ یا عموم‏ همه‏ اصول‏ قانون‏ اساسی‏ و قوانین‏ و مقررات‏ دیگرحاکم‏ است...

 

کلیه ی قوانین و ساختار هنجاری جامعه باید بر اساس موازین اسلامی باشد و از جمله ی این موازین، رعایت حقوق اساسی مانند آزادی مشروع و حق انتخاب سرنوشت و "عدم دخالت دیگری در سرنوشت کس دیگر" و قواعدی هم چون لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام است...

 

اصل‏ نهم: در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ آزادی‏ و استقلال‏ و وحدت‏ و تمامیت‏ اراضی‏
کشور از یکدیگر تفکیک‏ ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه‏ دولت‏ و آحاد ملت‏ است‏. هیچ‏
فرد یا گروه‏ یا مقامی‏ حق‏ ندارد به‏ نام‏ استفاده‏ از آزادی‏، به‏ استقلال‏
سیاسی‏، فرهنگی‏، اقتصادی‏، نظامی‏ و تمامیت‏ ارضی‏ ایران‏ کمترین‏ خدشه‏ ای‏ وارد
کند و هیچ‏ مقامی‏ حق‏ ندارد به‏ نام‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی‏ کشور
آزادیهای‏ مشروع‏ را، هر چند با وضع قوانین‏ و مقررات‏، سلب‏ کند:

 

به نظر نگارنده، اگر هیچ دلیل دیگری جز همین اصل و اصل بعدی نبود، فقط با همین اصل می توانستیم کل ساختار سربازی ظالمانه ی اجباری را زیر سئوال ببریم!...

 

اصل‏ دهم: از آنجا که‏ خانواده‏ واحد بنیادی‏ جامعه‏ اسلامی‏ است‏، همه‏ قوانین‏ و
مقررات‏ و برنامه‏ریزیهای‏ مربوط باید در جهت‏ آسان‏ کردن‏ تشکیل‏ خانواده‏،
پاسداری‏ از قداست‏ آن‏ و استواری‏ روابط خانوادگی‏ بر پایه‏ حقوق‏ و اخلاق‏
اسلامی‏ باشد:

 

همان طور که می دانیم، سربازی اجباری و روند کنونی آن یکی از عوامل اصلی عدم ازدواج و یا به تأخیر افتادنش و هم چنین نا استواری روابط خانوادگی و اخلاق اسلامی است.

 

اصل‏ بیست و یکم: دولت‏ موظف‏ است‏ حقوق‏ زن‏ را در تمام‏ جهات‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلامی‏ تضمین‏ نماید و امور زیر را انجام‏ دهد:‎‎‎‎‎

1- ایجاد زمینه‏ های‏ مساعد برای‏ رشد شخصیت‏ زن‏ و احیاء حقوق‏ مادی و معنوی او:

 

آیا داشتن همسری که دغدغه ی سربازی اجباری و بیگاری دو ساله را نداشته باشد و کنارش باشد و به وضعش رسیدگی کند و این که مادری، استرس و دغدغه ای از لحاظ دو سال تلف شدن عمر و ندیدن را نداشته باشد و در اندیشه ی زندگی و سرنوشت پسرش نباشد و داشتن یک پدری بدون دغدغه و عوارض سربازی اجباری، از حقوق زن نیست؟... آیا در وضعیت کنونی، شخصیت زن از سوی این گونه سربازی، خدشه دار نمی شود؟

 

اصل‏ بیست و هشتم: هر کس‏ حق‏ دارد شغلی‏ را که‏ بدان‏ مایل‏ است‏ و مخالف‏ اسلام‏
و مصالح‏ عمومی‏ و حقوق‏ دیگران‏ نیست‏ برگزیند. دولت‏ موظف‏ است‏ با رعایت‏ نیاز
جامعه‏ به‏ مشاغل‏ گوناگون‏، برای‏ همه‏ افراد امکان‏ اشتغال‏ به‏ کار و شرایط
مساوی‏ را برای‏ احراز مشاغل‏ ایجاد نماید:

 

چگونه می شود که هم سربازی را اجباری کرد و هم "شرایط مساوی" را برای احراز مشاغل ایجاد کرد؟!... ( دقت کنید )

 

اصل‏ چهل و سوم: برای‏ تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی‏ جامعه‏ و ریشه‏ کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای‏ انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادی‏ او، اقتصاد جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‏ شود:

1- تأمین‏ نیازهای‏ اساسی‏: مسکن‏، خوراک‏، پوشاک‏، بهداشت‏، درمان‏،آموزش‏ و پرورش‏ و امکانات‏ لازم‏ برای‏ تشکیل‏ خانواده‏ برای‏ همه‏.

 

همان طور که گذشت و همان گونه که می دانیم، روند کنونی سربازی اجباری یکی از موانع اصلی و بزرگ است هم برای تشکیل خانواده و هم برای برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد...

 

اصل‏ پنجاه و ششم: حاکمیت‏ مطلق‏ بر جهان‏ و انسان‏ از آن‏ خداست‏ و هم‏ او،
انسان‏ را بر سرنوشت‏ اجتماعی‏ خویش‏ حاکم‏ ساخته‏ است‏. هیچکس‏ نمی‏ تواند این‏
حق‏ الهی‏ را از انسان‏ سلب‏ کند یا در خدمت‏ منافع فرد یا گروهی‏ خاص‏ قرار دهد و
ملت‏ این‏ حق‏ خداداد را از طرقی‏ که‏ در اصول‏ بعد می‏ آید اعمال‏ می‏ کند.

 

بر اساس این اصل، حکومت نباید به وسیله ی روند ظالمانه ای مانند سربازی اجباری، در حق اساسی "انتخاب سرنوشت" خدشه ای وارد کند ( با قرار دادن مانعی مانند سربازی اجباری بر سر راه افراد، در واقع ما سیر طبیعی زندگی او را دچار اشکال کرده ایم ) و هم چنین بر اساس این اصل، حکومت حق ندارد فردی و یا گروهی ( مانند پلیس و سایر قوای نظامی و انتظامی ) را حاکم بر سرنوشت اجتماعی افراد کند.

 

اصل‏ یکصد و چهل وچهارم: ‎‎‎‎‎ارتش‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ باید ارتشی‏ اسلامی‏ باشد که‏ ارتشی‏ مکتبی‏ و مردمی‏ است‏ و باید افرادی‏ شایسته‏ را به‏ خدمت‏ بپذیرد که‏ به‏ اهداف‏ انقلاب‏ اسلامی‏ مؤمن‏ و در راه‏ تحقق‏ آن‏ فداکار باشند.

 

چه گونه می شود ارتشی اسلامی و مکتبی و مردمی داشت در حالی که روند کنونی سربازی اجباری باعث یک سری اشکالات و عوارض نا مطلوب فردی و اجتماعی است؟!

 

اصل‏ یکصد و پنجاهم: سپاه‏ پاسداران‏ انقلاب‏ اسلامی‏ که‏ در نخستین‏ روزهای‏
پیروزی‏ این‏ انقلاب‏ تشکیل‏ شد، برای‏ ادامه‏ نقش‏ خود در نگهبانی‏ از انقلاب‏ و
دستاوردهای‏ آن‏ پابرجا می‏ ماند...

 

سپاه پاسداران، چه گونه با افرادی که بر اثر روند کنونی سربازی اجباری دچار عوارض مذکور شده اند، از انقلاب و دستاورد های آن پاسداری کند؟!

 

اصل‏ یکصد و پنجاه و یکم: به‏ حکم‏ آیه‏ کریمه‏ "و اعدوا لهم‏ مااستطعتم‏ من‏ قوه ‏و من‏ رباط الخیل‏ ترهبون‏ به‏ عدوالله‏ و عدوکم‏ و آخرین‏ من‏ دونهم‏ لا تعلمونهم‏ الله‏ یعلمهم‏" دولت‏ موظف‏ است‏ برای‏ همه‏ افراد کشور برنامه‏ و امکانات‏ آموزش‏ نظامی‏ را بر طبق‏ موازین‏ اسلامی‏ فراهم‏ نماید، به‏ طوری‏ که‏
همه‏ افراد همواره‏ توانایی‏ دفاع‏ مسلحانه‏ از کشور و نظام‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ را داشته‏ باشند، ولی‏ داشتن‏ اسلحه‏ باید با اجازه‏ مقامات‏ رسمی‏ باشد:

 

این اصل در واقع همان سخن ما را می گوید: هم آموزش نظامی باشد ( و نه 2 سال از بهترین عمر یک جوان را هدر دادن و برای مدت بسیار کوتاه ) و هم بر اساس استدلال های قبلی این حقیر، بر طبق موازین اسلامی ( یعنی بدون زیر پا گذاشتن اصول و حقوق اساسی و شرعی ).

 

اصل‏ یکصد و پنجاه و چهارم: جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ سعادت‏ انسان‏ در کل‏ جامعه‏ بشری‏ را آرمان‏ خود می‏ داند و استقلال‏ و آزادی‏ و حکومت‏ حق‏ و عدل‏ را حق‏ همه‏ مردم‏ جهان‏ می‏ شناسد:

آیا شایسته است طوری باشد که ما در داخل کشورمان طوری عمل کنیم که باعث شویم سعادت مردممان دچار مشکل کنیم، در حالی که این اصل قانون اساسی ما، سعادت انسان را آرمان جمهوری اسلامی ایران معرفی می کند؟

 

بخش دوم: بند دوم سیاست های کلی جمعیت

( ابلاغی مقام معظم رهبری در تاریخ 30 اردی بهشت 93 ):

در مقدمه ی سیاست های کلی جمعیت، از "اهمیّت مقوله جمعیّت در اقتدار ملّی" و "نقش ایجابی عامل جمعیّت در پیشرفت کشور" سخن به میان آمده است؛ یعنی این که مقام رهبری ( که بر اساس بند یکم اصل صد و ده، تعیین سیاست های کلی نظام بر عهده ی ایشان است) جمعیت را عامل اقتدار و پیشرفت کشور می دانند و این یعنی حذف سربازی اجباری ( که ثابت شده عاملی بر سر راه ازدواج به موقع است و ازدواج هم عامل جمعیت بیشتر و شاداب تر است ) از خواسته های رهبری عزیز است:

بند دوم: رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد.

 

سخن پایانی با نمایندگان مجلس: بنده ی حقیر هر چه قدر که فکر می کنم، می بینم که هر یک روز تعلل شما عزیزان، مساوی است با یک روز از تمامی عمر کسانی که به واسطه ی این مصیبت دچار مشکل و یا حتی بحران شده و حقوق اساسی آن ها، در قانون اساسی ذکر شده است... خواهش می کنم هنگامی که – ان شاء الله به زودی – قصد حذف این معضل را داشتید، به هیچ وجه به سخنان و یا فشار امثال پلیس و نیروهای نظامی وقعی ننهید مگر این که در راستای حذف کامل این مشکل باشد ( به دلیل این که آن ها فقط منافع سازمانی خویش را در نظر می گیرند و کاری به عوارض این معضل ندارند).

یک پیشنهاد: مرکز پژوهش های مجلس در مرداد سال گذشته بر پایه پژوهشی به این نتیجه رسیده بود که هر چه زود تر باید این روند کنونی سربازی حذف و روند داوطلبانه جای گزین شود. در بین اشکال پیشنهادی سربازی، الگوی  سربازی داوطلبی – بسیجی چابک ( داوطلبانه در عین این که عضو نیروی مقاومت بسیج باشیم، سرباز شغلی هم باشیم ) آورده شده بود و روی این الگو تاکید شده بود. مرکز پژوهش ها، برای این الگو محسناتی را برشمرده است که معایب سربازی حرفه ای ( از جمله محروم ماندن از نیروهای مردمی و داوطلب، ضعف فرهنگ سازی امنیت و دفاع در میان جامعه و جوانان، افزایش بودجه ی نظامی در برخی موارد، ضعف در تربیت جوانان و جامعه پذیری آن ها ) را ندارد از جمله: داوطلبانه و اختیاری بودن - حق انتخاب مکان و محل خدمت - حق انتخاب نوع خدمت متناسب با تخصص و توانایی های داوطلب- بهره مند شدن حقوقی و اقتصادی از مزایای خدمتی - ارتقای عزت نفس و شخصیت انسانی سربازان و افزایش نرخ بهره وری خدمتی؛ که به نظر می رسد الگویی باشد هم بر اساس فرهنگ و شرایط بومی ما و هم این که معایب و خسارات دیگر الگو ها را نداشته باشد.