تاریخ چه ی برنامه ریزی فرهنگی

محمد قمی: سال، سال فرهنگ و اقتصاد است و دیدم بد نیست که بهتر و بیشتر از فرهنگ بدانیم.

تعریف برنامه ریزی فرهنگی: به کوششی برای ایجاد تغییر آگاهانه در عناصر فرهنگی جامعه ی هدف، مطابق درخواست و الگوی ذهنی برنامه ریز گفته می شود.

تاریخ چه ی برنامه ریزی در جهان

    منشاء و ماهیت برنامه ریزی به صدها هزار سال قبل بر می­گردد، سابقه ی تاریخی برنامه­ ریزی تقریباً به همان اندازه قدمت فرهنگ و تمدن بشر است. آثار به جا مانده از زندگی بشر اولیه نشان میدهد که از همان ابتدا برنامه­ریزی ضرورت یافته بوده است مثلاً در شکار که بالضروره به صورت گروهی صورت می­گرفت گردآوری افراد و ابزار و سازماندهی و خلاصه هدایت آنان در حین شکار برای هر فعالیت لازم در زمان مناسب، مدیریت اولیه را به برنامه ریزی ابتدایی پیوند می­داد. شوروی سابق محل پیدایش و نشر و نمای نظام برنامه ریزی متمرکز بوده است... روش شوروی سابق در برنامه ریزی با تغییرات کم و زیاد در همه کشورهای سوسیالیستی خواه در اروپا مانند لهستان، مجارستان، چکسلواکی و بلغارستان، خواه در آسیا مانند چین، کره شمالی و ویتنام و خواه در آمریکای لاتین مانند کوبا، به کار گرفته شده است.

ما حتی دفاع هم نمی کنیم!

               

محمد قمی: سخن از فرهنگ، بسیار است... ولی با توجه به سخنان اخیر رهبری در ابتدای سال، و این که ایشان امسال را سال " اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی " نام گذاشته اند، لازم دیدم چند نکته را یاد آور شوم و قبل از این، لازم است که متذکر شوم که نگارنده، نه اصول گرا ( به معنای دسته ی سیاسی ) است و نه اصلاح طلب و نه راست و چپ و دوست دارد که سرباز خوبی برای ولی فقیه باشد:

1- تأکید چندین باره ی رهبری، بر مقوله ی فرهنگ و مهم تر دانستن این مقوله نسبت به اقتصاد، به ما می گوید که با مسأله ی فرهنگ به مانند یک مسأله ی اساسی برخورد کنیم. فرهنگ، همه چیز ماست؛ در حالی که سرمایه و مادیت همه چیز ما نیست؛ بر خلاف غربی ها که مادیت و سرمایه شان همه چیز آن ها است و کافی است که آن را در خطر ببینند و همه چیز و همه کس را به خاطر آن، از بین ببرند... یک فرق اساسی دیگری که ما با آن ها داریم، این است که ما باید اقتصاد را برای تقویت عناصر فرهنگی خودمان به کار ببریم ولی آن ها برای زنده ماندن اقتصاد و مادیت شان، فرهنگ را به خدمت می گیرند؛ نمونه ی بارز این مدعا، هالیوود است.

2- رهبری در جریان آخرین دیدار خود با اعضای خبرگان رهبری، به شدت در باره ی فرهنگ ابراز نگرانی کرده اند؛ این ابراز نگرانی، در پی واکنش برخی از اعضای خبرگان به اوضاع فرهنگی بود. این که چرا وضعیت فرهنگ و مدیریت فرهنگی به این رسیده است، می توانیم به چند عامل اشاره کنیم:

2-1 : همه ی دولت ها به فرهنگ به مثابه دیگر مقوله ها، مانند اقتصاد و ... نگاه کرده و می کنند و بلکه در نظر ایشان، این مقوله، پایین تر از آن هاست! فکر کرده و می کنند که با تصمیمات آنی و بخش نامه ای می توانند این مقوله را رسیدگی کنند؛ در حالی که هم چنان که گذشت، فرهنگ یک مسأله ی اساسی است و به قول رهبری، مانند هوای اطراف ماست که اگر آلوده باشد، ما هم آلوده خواهیم شد.

2-2 : از ابتدای انقلاب، همیشه بین نخبگان دین اندیش اصیل و دین اندیش چپ گرا کش و قوس هایی بوده است؛ هر گاه هر طیفی، قدرت را به دست آورده، خواسته که عناصر فرهنگی جامعه را مطابق میل خود تغییر دهد و در نتیجه، دوگانگی که نه، بلکه چند گانگی و سردرگمی در جامعه ی هدف، به وجود آمده است؛ مانند یک گروه ارکستر، که چند رهبر با چند پارتیتور برایش رهبری می کنند!!

2-3 : ما حتی دفاع هم نمی کنیم!؛ چه برسد به تهاجم... در یک جنگ نا برابر قرار داریم، در حالی که مدیران فرهنگی - اگر نگوییم که آب به آسیاب دشمن می ریزند - کاملا منفعلانه با مظاهر فرهنگ مهاجم برخورد می کنند و از طرفی دیگر با قواعد بازی ای که دشمن طراحی کرده است با دشمن برخورد می کنند، یعنی همان آداب دیپلماتیک و لبخند های دل برانه و سخن از روابط و آشتی با جهان و ... . در حالی که دشمن با سیاست فشار از پایین و چانه زنی از بالا کار خود را به پیش می برد، ما با سیاست منفعلانه، عملا ایده ی دهکده ی جهانی و کشورهای شمال و جنوب آن ها را پذیرفته و با کد خدا هم پیمان می شویم!

2-4 : یک طیفی از ساختار شکنان که در قبل از دهه ی هفتاد تئوریزه شده و در پی دوم خرداد سال 76، به آن ها در قالب های نشریات و بدنه ی دولت، اجازه ی ابراز وجود داده شده بود، هم اکنون و بعد از 24 خرداد سال 92، بیش از گذشته فعال شده اند و نمونه ی فعالیت های آنان، قضیه های " آسمان " و " بهار " است.

2-5 : جنتی - وزیر فرهنگ – قبلا گفته بود که می خواهد راه خاتمی، فتنه گر سال 88 را ادامه دهد و الحق هم که تا آن جایی که توانست در این چند ماه، این راه را ادامه داد. بعد از ابراز نگرانی رهبری نیز، چون می دید که اکنون، هاشمی - مانند دوران کارگزاران – نفوذ خود را ندارد و اکنون نفوذ و محبوبیت رهبری، بیش از پیش است، ترسان و لرزان و با اجرای قاعده ی فرار به جلو، سخن از اطاعت از رهبری به میان آورد. در دوران دوم خرداد، رهبری با یک رییس جمهور و یک مشت مسئولین چموش رو به رو بود که هر چه به آن ها هشدار می داد، آن ها کار خودشان را می کردند... هم چنان که – بنا بر نقل قولی – هاشمی به خاتمی توصیه کرده بود که در برابر خطابات رهبری بگوید چشم ولی کار خود را بکند.

3- ما در عرصه ی مدیریت فرهنگی، فاقد قرار گاه جامع و دیدبان فرهنگی هستیم؛ قرار گاه جامعی که همه ی سازمان های فرهنگی تأثیر گذار بر فرهنگ جامعه در آن جا باشند و زیر یک فرماندهی واحد به جنگ با دشمن فرهنگی بروند. دیدبان، برای رصد دقیق اوضاع فرهنگی جامعه و انتقال شرح وضعیت به قرار گاه جامع.

4- سازمان صدا و سیما، که به " نا راستی "، رسانه ی ملی خوانده می شود، دارای تأثیر عمیق بر فرهنگ جامعه است. بعد از روی کار آمدن روحانی و ایجاد برخی اختلافات بین دولت و صدا و سیما، ظاهرا دولت، بودجه ی سازمان را کاهش داده و صدا و سیما از پی این، مجبور شده است که آنتن فروشی کند و حجم تبلیغات بازرگانی خود را نیز افزایش دهد. از طرفی، دولت، با این کار نشان داده که همان دولت کارگزاران هاشمی است ولی با پوشش فانتزی! و از طرف دیگر، صدا و سیما، با خرج ها و مدیریت نا مناسب و بروکراتیک و عدم قناعت و اسراف مجبور به آنتن فروشی و افزایش تبلیغات شده است که در نتیجه، این جامعه است که مصرف گرا بار می آید...

5- رهبری در سخنانشان به جوانانی که خود جوش کار فرهنگی می کنند توصیه کرده اند که « هر چه می توانند به صورت جدی ادامه دهند » و افزوده اند که « این اقدامات، نقش بسیار زیادی را در پیشرفت کشور ایجاد کرده ». رهبری در این بخش، در واقع به طیف مردمی مدیریت فرهنگی و یا همان " عزم ملی " اشاره داشته اند. در این بین، وظیفه ی دستگاه های مسئول فرهنگی است که لیاقت خود را عملا نشان داده و از این طیف هر چه می توانند حمایت کنند؛ زیرا فرهنگ، نیاز به اقدامات جهادی دارد و اگر مسئولین ( مشخصا وزارت فرهنگ )، عرضه ی کار جهادی را ندارند، حد اقل از این طیف مردمی حمایت کنند...

6- با افکار لیبرالی نمی توان به جنگ لیبرالیسم رفت! ... و شاید هم به خاطر همین، تا هنگامی که امثال جنتی و هم فکران وی دارای نفوذ و قدرت اند، نمی توان انتظاری در قبال محقق شدن شعار اعلامی از سوی رهبری را داشت.

7- رهبری در میان اعضای خبرگان، لزوم حمایت از جبهه ی فرهنگی مومن را گوش زد کردند؛ این حقیر، هر چه فکر می کنم می بینم شاید رهبری، از باب انجام وظیفه و از سر دل سوزی این سخن را گفته اند و اگر نه، رهبر عزیز، خود بسیار بهتر از بنده می دانند که خواستن چنین چیزی از کسانی که اهمیتی برای جبهه ی فرهنگی مومن قایل نیستند ( و نهایت ارزشی که برای این طیف می توانند قایل باشند این است که آن ها را با پارناسیست ها و چپ گرا ها یکی بدانند، ) فایده ای نخواهد داشت؛ با این وضعیت، پر واضح است که دولت در عرصه ی فرهنگ ( که ذاتا عرصه ای است که باید با صبر و تحمل همراه باشد )، صبر پیشه نکند و تحمل حتی یک منتقد را نیز نداشته باشد!...

8- این دولت، یک دولت امنیتی است تا یک دولت فرهنگی؛ به این معنا که بیشتر با پدیده ها و مسایل موجود، با دید امنیتی نگاه می کند و با دید فرهنگی و بنیانی نمی نگرد. در این جا یک توصیه ی دوستانه به آقای روحانی دارم: گر چه به شما رأی نداده ام و إن شاء الله دور بعدی هم نه به شما و نه به هم فکر شما رأی نخواهم داد، ولی دوست ندارم در این بین، مردم، از بی تدبیری ها نا امید شوند که در این صورت، اصل نظام صدمه خواهد دید؛ پس آقای روحانی! اگر می خواهید این گونه نشود، یک درخواست بیشتر ندارم و آن این که با خود، رو راست باشید و واقعا فقط از رهبری تبعیت کنید، نه از هاشمی و خاتمی .

نسبت آقای روحانی با ایسم های انحرافی چیست؟

محمد قمی: آیا رییس جمهور، یک پارناسیست است؟ آیا پسر آقای جنتی که بر خلاف پدر، به جای ولایت فقیه، بیشتر به " شورای رهبری " و " طرفدار آن " تمایل دارد، یک طرفدار هنر برای هنر است ؟ اوایل - همین چند ماه پیش - که تازه از مجلس رأی اعتماد گرفته بود، از پیمودن راهی که قبلا خاتمی سردمدار آن بود، دم زد؛ بعضی گفتند که به " جنتی " حمله کنیم، اما من گفتم نه! اول بسم الله نباید چیزی گفت؛ بگذاریم ببنیم چه می شود. الآن با خودم کلنجار رفتم که این نوشتار را ننویسم، ولی؛ این که رییس جمهور رسما در جمع اهالی هنر بگوید : " ذات هنر با مفهوم خیر و نیکی، یکی است " و این که " اگر بگوییم هنر مرده را زنده می‌کند، سخنی به گزاف نگفته‌ایم "، پس تقسیم هنرمندان به هنرمندان ارزشی و غیر ارزشی بی‌معناست"، پس فرق بین ویکتور هوگو که پایه گذار پارناسیزم است و رییس جمهور راست گرای شیعه ی دوازده امامی ما در باره ی دید فلسفی به هنر چیست ؟! آن یکی معتقد به اصالت هنر به ما هو هنر بود و ایشان مطلقا هنر را گرامی می دارند و از پس این استدلال، تقسیم هنرمند ارزشی و غیر ارزشی را قبول ندارند!
بالاترین مقام رسمی کشور بعد از رهبری، افزوده است : " هنر بدون آزادی معنا ندارد و خلاقیت تنها در سایه حریت امکان‌پذیر است " ... آقای روحانی! من میل ندارم شما را با بحث لیبرالیسم قاطی کنم؛ اما ظاهرا خودتان، خودتان را قاطی کرده اید. بنده با این که به شما رأی ندادم اما امیدوار بودم حد اقل راست گرایانه و با محافظه کاری با مقوله ی فرهنگ برخورد کنید و مانند محمد خاتمی و امثال وی چپ گرایانه و لیبرالی سخن نرانید! شما سعی می کنید با سیاست و زیر پوستی با قضایا برخورد کنید و مانند احمدی نژاد، انتحاری برخورد نکنید. این که شما هنر بدون آزادی را بی معنا دانسته اید - خواهش مندم که - این آزادی را تفسیر کنید و شرح بدهید که منظورتان چیست؟ اگر آزادگی بود که می گفتید آزادگی و نه آزادی. آزادی از چه؟ از بند نفس که قرآن کریم در باره ی فرد رستگار فرماید " و نهی النفس عن الهوی = و خود را از میل [ خود ] بازداشت " و یا از همه ی قیود؟! یک سئوال صریح دارم: آیا شما با این که یک هنرمند مجسمه ساز و یا یک هنرمند تجسمی، تجسم دستگاه تناسلی را مکشوف به عرضه بگذارد مشکلی دارید یا نه ؟
کسی که اولین بار به آیت الله خمینی لقب امام داد، در ادامه افزوده :" قبل از آنکه سانسور و ممیزی به دولت‌ها منتسب شود، خود جوامع بشری و اجتماع، اولین قدم قرار دادن چارچوب برای هنر است، عادات، رسوم، اخلاق جامعه، فهم‌ها و درک‌ها همه اینها مرزبندی‌هایی را برای هنر مشخص می‌کند " و همچنین : " دولت قصد ندارد ممیزی در فرهنگ و هنر را ادامه دهد " همین سخن را قبلا در هنگام زنگ حساب، انشا می خواندید گفته بودید اما با شیوه ی دیگر. آقای روحانی! من که هنوز حتی یک ماه کار مدیریتی نکرده ام که نباید به شما که دکترای حقوق هستید بگویم که در بحث حقوق فرهنگی، دولت، وظیفه ی هدایت، حمایت و نظارت را دارد و این که همه ی مردم که فقیه و فرهنگی نیستند که هر کدامشان متوجه کنه و ذات و محتوای کالای فرهنگی و هنری باشند! پس قبل از انتشار باید از طرف یک سری افراد " دانشمند عامل به علمشان " پالایش شود.
اگر منظور شما از این که گفتید : " هنرمند امنیت کشور را به مخاطره نمی‌اندازد " شجریان و امثال او باشد که انداخته !! آن هم چه انداختنی! آقای روحانی من و امثال بنده با چه زبانی که مو درآورده است بگوییم که یک فرد که به صرف همین که دارای هنری شد، مصون نباید باشد از اعتراض و انتقاد. یک هنرمند اگر فاسد شد، اثرش از فساد مصون نیست، پس اثر فساد را در کسی که مخاطب اثر وی است را باید جست و جو کرد. یک هنرمند هم می تواند سرباز دشمن باشد و شاید هم افسر و " سرهنگ "!
و برخی از عبارت ها و گزاره ها که حالت دو پهلو دارند...
برادر بزرگتر من! شما در آخر آورده اید : "برخی هنوز صدای ملت را در ۲۴ خرداد نشنیده‌اند. پنبه‌ها را از گوش درآورند؛ ایران، امروز منادی مقابله با خشونت و افراطی‌گری در جهان است " شاید واژه ی « مردم » از مظلوم ترین واژه ها باشد؛ چون مردم، تمام افراد یک جامعه را تشکیل می دهد ( حال جامعه کوچکی مانند یک روستا و یا بزرگ مانند یک کلان شهر و بزرگتر مانند یک کشور ) اما این اولین بار نیست که شمای نوعی با این واژه، پیام های خاص خود را انتقال داده اید؛ چه رفسنجانی، چه خاتمی، چه احمدی نژاد هم، هر وقت خواسته اند نسبت خود و یا اندیشه ی خود را با کسانی از جامعه که « آگاهانه و با نزدیکی نوع  تفکر خود » به آن ها رأی داده اند را باز گویی کنند، از این واژه استفاده کرده اند... ولی آقای روحانی! مردم نیستند آن ها ! آن هایی که مانند شما راست گرا باشند و با رفسنجانی و تکنوکراسی و خاتمی مشکلی نداشته باشند، بخشی از مردم هستند ( کم یا زیاد )؛ و از طرفی دیگر همین افراد خاص از جامعه، همه ی آن رأی دهندگان را تشکیل نمی دهند: نا گفته پیداست که اگر شما آن وعده های خاص اقتصادی را نداده بودید و یعضی از عبارت ها را به زبان نرانده بودید، شاید رأی شما از رأی آقای جلیلی هم کمتر شده بود... آقای روحانی! به خاطر بعضی از مصلحت هاست که به این نوع گفتار ها اعتراض نمی شود. بله! صدای مردم " ولایت مدار " در مواقعی همچون « 9 دی » شنیده شده است ولی صدای مردم، هرگز در بحبوحه ی انتخابات شنیده نشد، نمی شود و نخواهد شد.
بعد التحریر : رسانه ها باید از آقای روحانی بپرسند که نسبت شما با پارناسیزم، لیبرالیزم و سایر ایسم های انحرافی چیست؟

صدا و سیما ، در برزخ بین اندیشه ی بیلان کاری و اندیشه ی رهبری

محمد قمی : سخن از فرهنگ است و فرهنگ سخن . فرهنگ کشورم در بیان سخن . آبروی کشورم در گرو فرهنگش است و فرهنگ کشورم به اعتبار سخن . ملامت نکنید که ارتباط پژوهان ، فرهنگ را چیزی جز زبان ندانسته اند ؛ زبان گفتار ، زبان تصویر ، زبان صدا و ... . فرهنگ که پهلوی زبانان فرهنج اش می خواندند و ما به معنای علم و ادب و تعلیم و تربیت اش دانیم (1) ، به قدری مهم است که فرهنگ ما چیزی جز آیین ما – اسلام شیعه ی دوازه امامی – نیست و نخواهد بود .

فرهنگ، اما در کشور انقلابی ما همان است که پیر فقید جمارانی مان به آن گوش زد می کنند ؛ « فرهنگ مبدأ همه خوشبختیها و بدبختیهای ملت است » (2) و یا « استقلال و موجودیت هر جامعه از استقلال فرهنگ آن نشأت می گیرد » (3) و آن جا که رهبر فرهیخته ام فرماید : « ایـن جـزو وظـایف دولـت اسلامى است که دراین آشـفته بازار احتمالى, یا حتى غیر آشفته بازار, در بازار عرضه فرهنگ وعقیده و اخـلاق, نگذارد عائله ى او یعنى ملت دچار گمراهى بشوند, یعنى همان احساسى را کـه انسان نسبت به زن و بچه خودش دارد, همان را باید نسبت به دیگران هم داشـته باشد »(4)  . فرهنگ در کلام امام و رهبری ، چیزی نیست شبیه ملعبه ی کودکان ، برنج طارم و یا اقتصاد تکنوکراتیزه! ؛ چیزی نیست شبیه کالاهای ظاهرا اساسی که وقت احتکار ، با تنظیم بازار بتوان سامان داد ؛ جان سخن است و آبروی و هستی ما .

به نظر شما حال فرهنگ چه طور است ؟ ... خوب است ؟ الحمدلله ! ... پس چرا من این قدر دارم قلم فرسایی می کنم و خودم را خسته و شما را آزرده ؟! من که باشم ؟ اگر خوب است پس این خون دل امام و رهبری برای یک جمهوری اسلامی دیگر است در جای دگر از این کاهکشان شیری لابد !! ... چه ؟! ... خوب نیست ؟ شما فکر نمی کنید تنتان به گروه فشار خورده باشد ؟! ... مگر نمی بینید که جان کَنندگان عرصه ی " کار فرهنگی " و یا " فرهنگ سازی " از بس دویده اند و وقت آه کشیدن هم ندارند ، این همه بیلان کاری وn  میلیارد میلیارد میلیارد در جهت همان کار فرهنگی ریخته اند و پاشیده اند ؟! (5) مگر نمی بینید که تا یک تقّ به یک توقّ دیگر مایل می شود آقایان ، داد فرهنگ می زنند و فرهنگ داااااااااد را در جامعه طنین افکن می کنند ، هان ؟! کافی است رهبری ، ذره ای از یک جایی در مکانی که ظاهرا از دست مدیر فرهنگی مربوطه در رفته است ، اظهار خوشنودی کنند ! ... تا مدت ها روزنامه ای نیست ، سایت خبری ای نیست و مصاحبه ای نیست که که در آن خود نمایی و لعن به منتقدین از جانب همان مدیر فرهنگی نباشد .(6) آری ! مسأله ، مسأله ی بیلان کار است و آمار های دهن پر کن ؛ برای چه ؟ برای پست ، برای مقام ، برای ترفیع . به قول شکسپیر : ماندن یا نماندن ، مسأله این است ! نه ؟!

راه حل چیست ؟ ... گروه فشار ؟! فشار از جانب مجلس و یا اصلاح چندین باره ی چندین قانون مندرس ؟ خون دل رهبری ؟ من این گونه فکر نمی کنم ! چرا ؟! ... چون این ها اگر اثری داشته باشند، مقطعی و گذراست و یا ناقص است و آن طور که باید و شاید باشد نیست و باید به دنبال ایجاد یک موج بود . آیا عیب نیست که در کشور ما که انقلابش ، یک انقلاب فرهنگی بود ، در عرصه ی مدیریت فرهنگی ، لنگ بزنیم ؟ آیا درست است که در مملکتی که رهبرش یک فرد فرهنگی و صاحب نظر در حوزه ی فرهنگ است ، این همه دستگاه فرهنگی ، از فرهنگ ، تنها بیلان کار بهفمند و کمیت و نه کیفیت ؟! آیا این که میلیارد ها میلیارد ، سرمایه ی ملی در قالب بودجه ی دستگاه های فرهنگی خرج شود بدون این که اثر بنیانی مثبت و محسوسی داشته باشد ، چیز صحیحی است ؟! در علم مدیریت ، مدیریت را گاه به « علم استفاده از کمترین منابع برای رسیدن به هدف » معنا کرده اند . حال شما حساب کنید که اگر مدیران کشور ، به این اصل اساسی مدیریت عمل می کردند ، چه می شد !... گر چه ما بهتر این را داریم : جهاد . جهاد یعنی تلاش . مجتهد را به خاطر این مجتهد می گویند که در راه فهم بیشتر و بهتر از دین تلاش می کند . جهاد در هر عرصه ای که به دست اندر کاران آن تزریق شد ، باعث گشایش مشکلات دوران های سخت گردید . جهاد دفاعی در عرصه ی دفاع مقدس و جهاد سازندگی در برهه  ی پس از جنگ و جهاد علمی در سال های اخیر از نمونه های خوب این قضیه است . جامعه ی ما تشنه ی جهاد فرهنگی است ؛ تشنه ی مردانی مانند همت و باکری و زین الدین و صیاد شیرازی و ... که واقعا بدون ادعا و با بیشترین بازدهی و با کمترین استفاده از منابع ، مجموعه ی زیر نظر خود را اداره می کردند .

اگر به حق در بین سازمان های فرهنگی کشور بنگریم ، بدون شک خواهیم دید که همه ی دستگاه ها و سازمان های فرهنگی یک طرف و صدا و سیما هم یک طرف . صدا و سیما به دلیل این که بر اساس تفسیری که شورای نگهبان قانون اساسی داده است (7) ، تنها " رادیو ، تلوزیون " کشور است که حق فعالیت را دارد و به خاطر این که هم صوتی و است و هم تصویری و مهم ترین و تأثیر گذار ترین رسانه ی کشور است و به خاطر حساسیتی که دارد بر اساس اصل 175 قانون اساسی (8) ریاستش توسط رهبر انتخاب می گردد . اما داشتیم در مورد جهاد فرهنگی صحبت می کردیم . قبل از انقلاب ، این سازمان بر اساس سیاست های آبگوشتی و ضد دین پادشاهی وقت ، وضعیتش مشخص بود . در بعد از انقلاب ، مدیران این سازمان تا توانسته اند به بحث کمیت پرداخته اند تا کیفیت ؛ چه در آن زمان که تنها دو شبکه ی تلوزیونی بود و چه اکنون که شماره ی تعداد از دست نگارنده در رفته است ! مدیران این سازمان همانند بسیاری از مدیران سازمان های فرهنگی دیگر در گیر و دار بیلان کار و روحیه ی ضد جهادی در عرصه ی گسترش و مدیریت فرهنگ و هنر لا اله الا الله (9) هستند . آرم صدا و سیما از دو " لا " و آرم جمهوری اسلامی و چشم چپ تشکیل شده است .(10) این دو " لا " به معنای نه به شرق و نه به غرب است . نگارنده به دنبال این نیست که بگوید مدیران این سازمان و سیاست گذاران آن دنباله روی سیاست های غرب اند ؛ ولی متأسفانه آن گونه که باید و شاید در عرصه ی گسترش و مدیریت فرهنگ و هنر لا اله الا الله موفق نبوده اند . ما الآن در یک جنگ نا برابر در عرصه ی رسانه ای دنیا هستیم . در یک شرایط جنگی قرار داریم که اگر غفلت کنیم قافیه را باخته ایم . اگر با سیاست بازی ، تجاهل ، سلیقه و نه حق مداری و تنگ نظری بخواهیم حکم رانی کنیم ، قافیه را باخته ایم . یک جهاد گر فرهنگی اگر مدیر باشد ، این طور نیست که شب و روز دم از " رسانه ی ملی " بزند ولی آن گونه که دلش بخواهد از سرمایه های فرهنگی ، هنری کشور استفاده کند .

« بدون جهاد، هیچ دشمنى از صحنه عقب‌نشینى نخواهد کرد، و جهاد هم جز با اتحاد و وحدت و هماهنگى، امکان‌پذیر نیست. جهاد، عبارت از جهاد نظامى، جهاد سیاسى و جهاد فرهنگى است. این هر سه، جهاد است. » نمی دانم وقتی که رهبری این جمله را در دیدار با اعضای حزب وحدت اسلامی افغانستان (11) ایراد می کردند ، نسبت به کیفیت کار سازمان های فرهنگی کشور به خصوص صدا و سیما ، چه نظری داشتند و اکنون چه نظری دارند ... ایشان صراحتا فرمودند که بدون جهاد ، دشمن عقب نشینی نخواهد کرد ؛ خوب ! این یعنی که اگر صدا و سیما جهادی عمل می کرد اکنون دشمن در عرصه ی رسانه ، عقب نشینی محسوس می کرد . ممکن است که سیاست گذاران این سازمان این گونه جواب بدهند که وقتی دشمن باعث قطع شبکه های ما بر روی ماهواره ها می شوند ، پس این جز نشانه ی عقب نشینی نیست ، که باید جواب داد اگر این مقدار موفقیت " شبکه های خبری " را نداشتید دیگر باید چه می گفتید ؟! تازه این موفقیت نسبی را " شبکه های خبری " ( مانند پرس تی وی و العالم ) داشته اند ، در موارد غیر خبری چه ؟! آیا وضعیت به گونه ای هست که مخاطب داخلی در صورتی که ماهواره هم برایش فراهم باشد، برنامه های صدا و سیما را ترجیح بدهد ؟... آیا برنامه ها و کیفیت آن ها دارای یک مقدار جذابیت و محتوای غنی هستند که صدا و سیما از بس از این حیث ، خوب عمل کرده باشد که مخاطب داخلی دیش ماهواره ی خود و رسیور آن را با دست خود از گیرنده جدا و دور انداخته باشد ؟! ... ممکن است که جواب دهند که بعضی به خاطر شبکه های غیر اخلاقی ، ماهواره می بینند که باید گفت مگر چه قدر از مخاطبان داخلی این گونه اند ؟ مگر این نیست که بر اساس برخی از تحقیقات حد اقل 30 الی 40 درصد دارای ماهواره اند ؟! یعنی این که ...؟!

جهاد فرهنگی پیشکش ! الآن متأسفانه به گونه ای شده است که اگر یک فردی که تا دیروز در برنامه های صدا و سیما با عظمت به عنوان کارشناس یاد می شد ، امروز به خاطر یک انتقاد کوچک ، از سوی حوزه ی ریاست ممنوع التصویر می شود !

بر اساس برخی منابع،(12) علاوه بر بودجه سالیانه ای که مجلس برای صدا وسیما تعیین می کند ، این سازمان از راه های دیگر هم چون فروش زمان پخش رادیو و تلویزیونی به تبلیغات بازرگانی، دریافت هزینه آبونمان از تمام مشترکان برق در ایران، دریافت مبلغی با عنوان عوارض توسعه شبکه صدا و سیما از فروش هر دستگاه تلویزیون، درآمد حاصل از روزنامه جام جم و ... کسب در آمد دارد . این در حالی است که گه گاهی ، مدیران این سازمان از کم بود بودجه می نالند؛ بدون این که توضیح دهند با همین منابع هنگفت تا کنون چه کارهایی کرده اند که باعث گسترش روز افزون فرهنگ و هنر لا اله الا الله شده باشد . الآن صدا و سیما و بسیاری دیگر از مدیران فرهنگی کشور در برزخ بین اندیشه ی بیلان کاری و اندیشه ی رهبری قرار دارند ! باید این پرسش اساسی را از ایشان پرسید که آیا اصلا به جهاد فرهنگی اعتقاد عملی دارند و یا این که " این خون دل امام و رهبری برای یک جمهوری اسلامی دیگر است در جای دگر از این کاهکشان شیری لابد !! "

پی نوشت ها :

1-      لغت نامه ی مرحوم دهخدا ، ذیل واژه ی " فرهنگ " .

2-      صحیفه امام خمینی « جلد ۳ » صفحه ۳۰۶ .

3-      صحیفه ی نور ج ۱۵ ص .۱۶۰ .

4-      در دیدار اعضاى شوراى عالى انقلاب فرهنگى؛ ۱۹ آذر ۱۳۷۹ .

5-      شما می توانید این گونه آه و ناله ها ! را هر هفته و هر روز به گونه ای از طریق رسانه ها مشاهده کنید .

6-      همان !

7-      حضرت‌ آیت‌الله یزدی

 

             عضو محترم‌ فقهاء شورای‌ نگهبان

 

عطف‌ به‌ نامه‌ مورخ‌ 2/4/1379 جنابعالی‌ مبنی‌ بر اینکه‌ آیا عبارت‌ «در صدا و سیمای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، آزادی‌ بیان‌ و نشر افکار با رعایت‌ موازین‌ اسلامی‌ و مصالح‌ کشور باید تأمین‌ گردد» که‌ در صدر اصل‌ یکصد و هفتاد و پنجم قانون‌ اساسی‌ آمده‌ است‌، می‌تواند به‌ وسیله‌ قانون‌ عادی‌ تشریح‌ و تعیین‌ گردد؟ و همچنین‌ آیا امکان‌ ایجاد و راه‌ اندازی‌ شبکه‌های‌ خصوصی‌ رادیو و تلویزیون‌ با توجه‌ به‌ اصل‌ چهل‌ و چهارم قانون‌ اساسی‌ وجود دارد یا خیر؟

موضوع‌ با توجه‌ به‌ مادة‌ (18) آئین‌نامه‌ داخلی‌ (شورای‌ نگهبان‌) در جلسة‌ مورخ‌ 6/7/1379 شورای‌ نگهبان‌ مطرح‌ و نظریة‌ تفسیری‌ شورا در خصوص‌ این‌ دو اصل‌ به‌ شرح‌ ذیل‌ اعلام‌ می‌گردد:

الف‌ _ نظریة‌ تفسیری‌ در خصوص‌ اصل‌ یکصد و هفتاد و پنجم قانون‌ اساسی:

«مطابق‌ اصل‌ یکصد و هفتاد و پنجم قانون‌ اساسی‌ در نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ صدا و سیما زیر نظر مستقیم‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ می‌باشد. بنابراین‌ سیاستگذاری‌، هدایت‌ و تدابیر لازم‌ در همة‌ ابعاد خصوصاً در راستای‌ تحقق‌ آزادی‌ بیان‌ و نشر افکار با رعایت‌ موازین‌ اسلامی‌ و مصالح‌ کشور در همة‌ شئون‌ و مراتب‌ که‌ در صدر اصل‌ مذکور به‌ آن‌ اشاره‌ شده‌ است‌ از اختیارات‌ اختصاصی‌ آن‌ مقام‌ می‌باشد.»

ب‌ _ نظریة‌ تفسیری‌ در خصوص‌ اصل‌ چهل‌ و چهارم قانون‌ اساسی:

«مطابق‌ نصّ صریح‌ اصل‌ چهل‌ و چهارم قانون‌ اساسی‌ در نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ رادیو و تلویزیون‌ دولتی‌ است‌ و تأسیس‌ و راه‌ اندازی‌ شبکه‌های‌ خصوصی‌ رادیوئی‌ و تلویزیونی‌ به‌ هر نحو، مغایر این‌ اصل‌ می‌باشد.

بدین‌ جهت‌ انتشار و پخش‌ برنامه‌های‌ صوتی‌ و تصویری‌ از طریق‌ سیستمهای‌ فنی‌ قابل‌ انتشار فراگیر (همانند ماهواره‌، فرستنده‌، فیبرنوری‌ و غیره‌) برای‌ مردم‌ در قالب‌ امواج‌ رادیوئی‌ و کابلی‌ غیر از سازمان‌ صدا و سیمای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ خلاف‌ اصل‌ مذکور است.»

دبیر شورای‌ نگهبان _ احمد جنتی

8-      اصل‏ یکصد و هفتاد و پنجم ( اصلاحی 1368 ): در صدا و سیمای‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏، آزادی‏ بیان‏
و نشر افکار با رعایت‏ موازین‏ اسلامی‏ و مصالح‏ کشور باید تأمین‏ گردد. نصب‏ و
عزل‏ رئیس‏ سازمان‏ صدا و سیمای‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ با مقام‏ رهبری‏ است‏ و
شورایی‏ مرکب‏ از نمایندگان‏ رئیس‏ جمهور و رئیس‏ قوه‏ قضائیه‏ و مجلس‏ شورای‏
اسلامی‏ ( هر کدام‏ دو نفر ) نظارت‏ بر این‏ سازمان‏ خواهند داشت‏. خط مشی‏ و
ترتیب‏ اداره‏ سازمان‏ و نظارت‏ بر آن‏ را قانون‏ معین‏ می‏ کند.

9-      رجوع کنید به وبلاگ هنر ولایی و هنر ولایت، پست  فرهنگ و هنر لا اله الا الله : qomi313.persianblog.ir .

10-    دانشنامه ی ویکی پدیا – صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران .

11-   بیانات در تاریخ 22. 01 .69 .

12-   دانشنامه ی ویکی پدیا – صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران .